Nöbetçi Eczaneler
Bilim dünyası, uzun yıllardır tedavisi bulunamayan bu sinsi hastalıkta kritik adımlar atıyor. Diyabet ilaçlarının Alzheimer riskini azaltabileceği, düşük doz lityumun koruyucu etkiler gösterebileceği ve yeni geliştirilen kan testlerinin hastalığı yıllar öncesinden teşhis edebileceği ortaya çıktı. Uzmanlar, “Alzheimer tedavisinde sonuca hiç bu kadar yaklaşmamıştık” diyor.
DİYABET İLAÇLARIYLA FREN
Son araştırmalara göre, obezite ve diyabet tedavisinde kullanılan GLP-1 reseptör agonistleri, Alzheimer üzerinde de etkili olabilir. Özellikle semaglutide adlı ilacın, fare deneylerinde beyin iltihabını azalttığı ve hücre ölümünü engellediği görüldü. Bu bulguların ardından başlatılan Evoke ve Evoke Plus insan çalışmaları 2026’da ilk sonuçlarını açıklayacak.
Üstelik Amerika ve Danimarka’dan gelen veriler, GLP-1 tedavisi alan diyabetlilerin Alzheimer’a yakalanma riskinin %64’e kadar azaldığını gösteriyor. Aynı şekilde SGLT-2 inhibitörleri de sadece kan şekerini düşürmekle kalmıyor, beyindeki iltihabı ve oksidatif stresi azaltarak nöronların daha uzun yaşamasını destekliyor.
LİTYUMUN ŞAŞIRTAN ETKİSİ
Yıllardır bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan lityumun da Alzheimer üzerinde umut verici etkileri olduğu ortaya çıktı. Danimarka’da yapılan geniş çaplı çalışmalarda, lityum kullananlarda demans riskinin belirgin şekilde düştüğü görüldü. Harvard Tıp Fakültesi’nin fareler üzerinde yürüttüğü araştırmalar da, düşük doz lityumun hafıza kaybını ve Alzheimer’a özgü değişimleri önleyebileceğini belli etti.
KAN TESTİ ERKEN TEŞHİS
Eskiden Alzheimer’ı tespit etmek için beyin görüntülemeleri veya omurilik sıvısı testleri gerekiyordu. Artık bu süreci değiştirecek yeni bir yöntem var: p-Tau217 kan testi. Bu biyobelirteç, hastalığın semptomlar başlamadan 20 yıl önce yükselmeye başlıyor. Böylece erken tanı ve önleme stratejileri çok daha kolay hale geldiği görülüyor.
SAĞLIKLI YAŞAM EN ETKİLİ FAKTÖR
Uzmanlara göre Alzheimer vakalarının yaklaşık %45’i önlenebilir. Düzenli egzersiz, kaliteli uyku, dengeli beslenme, sigaradan uzak durmak ve kronik hastalıkları kontrol altında tutmak, riski ciddi oranda azaltıyor. Üstelik egzersizin p-Tau217 seviyesini düşürdüğü de kanıtlandı. Yani Alzheimer için elimizde hem bilimsel gelişmeler hem de yaşam tarzı önlemleri var.
Diyabet ilaçlarından lityuma, kan testlerinden yaşam tarzı değişikliklerine kadar pek çok gelişme, Alzheimer’a karşı yeni bir umut oluyor.