Kişilik bozuklukları, bir kişinin davranış, düşünce ve duygu kalıplarının içinde bulunduğu kültüre göre beklenen normlardan önemli ölçüde sapmasıyla tanımlanan psikolojik durumlar olarak bilinir. Bu sapmalar esneklikten yoksun olma ve uyum sağlayamama şeklinde kendini gösterir. Kişi yaşamındaki birçok alanda ciddi sıkıntılar yaşayabilir bu da işlevselliğinde bozulmalara neden olur.
Kişilik bozukluklarının en belirgin özelliği kişinin düşünce duygu ve davranışlarının katı bir şekilde devam etmesidir. Bu kalıplar çevresel değişimlere adapte olamamakla birlikte kişinin iş ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkiler.
Kişi yaşadığı sıkıntıların kaynağını fark etmeyebilir ya da bu davranışların normal olduğunu düşünür. Ancak bu durum yakın çevresi veya toplum tarafından fark edilir.
Kişilik bozuklukları, kişinin kişisel hayatında mesleki performansında ve sosyal ilişkilerinde belirgin zorluklar yaratır. Örneğin bir kişi esnek olmayan düşünce tarzı nedeniyle başkalarıyla iş birliği yapmakta zorlanır ve sürekli çatışmalar yaşar. Bu da hem bireysel hem de toplumsal uyumu zorlaştırır. Önemli olan bu bozuklukların fark edilmesi ve tedavi edilmesidir.
Kişilik Bozuklukları Neden Olur?
Kişilik bozukluklarının kesin nedenleri tam olarak bilinmese de bu bozuklukları etkileyen bazı faktörlerin olduğu düşünülüyor. Genetik, çevresel ve psikososyal etkenlerin kişilik bozukluklarının oluşumunda önemli bir rol oynadığına inanılıyor.
Genetik yatkınlık, kişilik bozukluklarında önemli bir faktör olarak öne çıkıyor. Araştırmalar özellikle antisosyal kişilik bozukluğu ve obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu gibi durumlarda genetik geçişin etkili olabileceğini gösterir.
Bu durum aile içinde benzer bozuklukların görülme sıklığının artmasına neden olur. Genetik yatkınlık, kişinin kişilik yapısında bazı zayıflıklara yol açar ve bu durum yaşam koşulları ya da stres faktörleriyle birleştiğinde kişilik bozukluğu riskini artırır.
Bununla birlikte kişinin büyüdüğü çevre de kişilik bozukluklarının gelişiminde önemli bir rol oynar. Anne baba ya da çocuğu büyüten diğer aile üyelerinde kişilik bozukluklarının bulunması çocuğun bu davranışları öğrenmesine ve içselleştirmesine neden olur.
Ebeveynler çocuklar için en önemli rol modelleridir ve çocuklar bu kişilerin davranışlarını taklit ederek öğrenir. Eğer ebeveynler ya da aile üyeleri sağlıksız ya da bozuk davranış kalıplarına sahipse çocuk da bu kalıpları benimser ve kendi kişilik gelişiminde sorunlar yaşayabilir.